محبــوبه عشــوریان | آموزش صنایع دستی

خاتم سازی

کهن ترین نمونه های خاتم که تاکنون به دست ما رسیده است، مربوط به دوره ی صفوی است ولی آثار و مدارکی نیز به دست آمده و مؤید آن است که این هنر از زمان دیلمیان در کشورمان وجود داشته است.

نخستین کاربردهای خاتم بیشتر مربوط به اماکن مقدسه، رحل قرآنها و صندوقچه ی روی مقابر و مزار شخصیت های مذهبی است ضمن آن که به نظر بسیاری از پژوهشگران، زادگاه خاتم سازی شهر شیراز است و این هنر که تولیدش در سطح جهانی - با ویژگیهای خاص آن - منحصر به ایران است، از شهر شیراز به دیگر شهرها مانند اصفهان، تهران و گلپایگان راه یافته است. گفتنی است اگرچه در کشورهایی مانند سوریه، لبنان و هند کارهایی شبیه به خاتم انجام می شود ولی خاتم سازی با خصوصیات و ویژگیهای منحصر به فرد خود، تنها مربوط به ایران بوده و هست و آثار تولیدی دیگر کشورها تنها از لحاظ ظاهر با خاتم ایرانی شباهت داشته و شیوه ی تولید آن با خاتم متفاوت است.

در حال حاضر خاتم، زمینه های کاربردی بسیار وسیع و گسترده ای دارد و برای ساخت انواع جعبه ها، قاب ها، مبلمان میز و تختخواب، آلات موسیقی، عصا، پیپ و.... مورد استفاده قرار میگیرد. گواه که شاهکارهای این هنر را می توان در تالار خاتم مجلس شورای اسلامی و اتاق خاتم کاخ مرمر و نیز چند میز خاتم تولید شده توسط هنرمندان مدرسه ی صنایع قدیمه و سازمان میراث فرهنگی کشور به عینه دید و به قضاوت در مورد آنها پرداخت.